बाढीले बर्षेनि हजारौ रोपनि जमिन बग्छः स्थानिय संग लालपुर्जा छ जग्गा छैन 

बझाङमा बर्षेनि बाढीले हजारौ रोपनि खेतीयोग्य जमिन बगाएर बगरमा परिणत गरेको छ । सेती र कालंगा नदिमा बर्षेनि आएको बाढीका कारण जिल्लाका विभिन्न क्षेत्रहरुमा हजारौ रोपनी जमिन बगाउदा यहाँका बाढी पिडितहरु संग लालपुर्जा भएपनि जग्गा भने छैन । जिल्लामा कुनै संघ संस्था वा सरकारी कार्यालय संग जिल्लामा बाढीले कति जमिन बगाएको छ र बाढीले कति परिवार विस्थापित भए भन्ने एकिन तथ्याङ्क छैन । एकिन तथ्याङ नभए पनि बुङगल भएर बग्ने कालंगा नदिने दहबगरको लौने देखि केदास्युको देउरा सम्म र सेती नदिले तलकोटको मेलविसौना देखि केदारस्युँको देउरा सम्मको लाखौ रोपनि खेती योग्य जमिन बगाएर बगरमा परिणत गरेको छ । बर्षायाम सुरु भएसंगै सेती र कालंगा नदिले कटान सुरु गरे पछि यस क्षेत्रका वासिन्दाहरु चिन्तीत भएका छन् । २०५७ साल र २०७० सालमा आएको बाढीले सबै भन्दा बढी क्षति गरेको छ । त्यस यता हरेक बर्ष सेती र कालंगा नदीमा आएको बाढीका कारण खेती योग्य जमिन बगाए पछि यहाँ का सयौँ घरपरिवार विस्थापित भएका छन । 

बर्षेनि आएका बाढी तथा पहिरोका खेतीयोग्य जमिन कटान गरि बगाउदै गएपछि लालपुर्जामा प्रसस्त जग्गा भएको भए पनि कतै बाढीले बगाएर त कतै पहिरोले पुरेर उनिहरु सुकुम्बासी सरहको जिवन विताई रहेका छन ।जयपृथ्वी नगरपालिका ३ डुङग्रीका करन ओली संग झण्डै ९ रोपनी जग्गाको लालपुर्जा छ तर जमिन छैन । लालपुर्जालाई आधार मानेर हेर्ने हो भने उनको परिवार पाल्नका लागी प्रयाप्त जग्गा छ । तर अहिले उनी संग खुर्सानी लगाउने ठांउ पनि छैन । डुङग्रीको जग्गा बगाएपछि उनी विस्थापित भएर सोहि वडाको पुगर गाँउमा गएर बसेका छन । बाढीले जग्गा बगाएपछि कतिले बसाईसराई गरे भने कतिले लेक तिर जग्गा किनेर बसेका छन । बेला बेला सेती नदीले आफ्नो धार बदल्ने र जग्गा बगाउन थालेपछि सयौ परिवार विस्थापित भएका छन । कृषि र पशुपालनलाई मुख्य पेशा बनाउदै आएका यस क्षेत्रका वासीन्दाहरु अहिले परिवार धान्न पनि धौ धौ भएको छ । बर्षेनि आएको बाढीले बगाएर मेरो जग्गा यहि नेर थियो भन्ने पनि एकिन गर्न नसकिने अवस्था आएको अर्का स्थानिय जनक ओलीले बताए । उनले भने “जग्गा भए बैक धितो राखेर भएपनि केहि व्यवसाय गर्न हुन्थ्यो । तर लालपुर्जा मात्र भएर के गर्नु । जग्गा छैन । बर्षेनि जग्गाको पोता (राजस्व कर) मात्र तिर्दै आएका छौ । जग्गा बगाएपछि कतिले यो ठाँउनै छोडेर कैलाली कञ्चनपुर तिर बसाई सरेका छन । हामी संग अलि अलि पाखो जमिन थियो । अहिले त्यहि जमिन कमाएर खाने गरेका छौ ।” हेर्दा हेदै रोपेको धानखेत लगे पछि अहिले बर्षातको समय आउना साथ विगत सम्झेर झस्किने गरेको उनको भनाई छ । 

खेती योग्य फाँटहरु बगाए पछि किसानका सपनाहरु पनि बाढी संगै बगेका छन । सदरमुकाम नजिकैका भोपुर, देवल जिउलो, रुईनाबगर, साईलाबगर र सुवेडाका जिउलो बझाङको धेरै धान उब्जनी हुने मध्येका फाँट हुन। सेती नदीले हरेक बर्ष जसो नदी किनाराका धेरै उब्जनी हुने फाँटहरु बगाए लैजाने गरेको छ । पहिले घर भन्दा पर ठुला ठुला खेतहरु थिए । अब त बाढीले खेतहरु कटान गरेर घरछेउमै पुगेकोे जयपृथ्वी नगरपालीका ११ भोपुर कि कमला जोशीले दुखेसो गरिन । उनले भनिन् “नदी पहिला पारी पुरी गाउँको छेउबाट बगेको थियो । मेरो सम्झनामा भोपुरको जिउलो पारि सम्म नै थियो । बर्षेनि नदीले आफ्नो धार बदल्न थाल्यो । भएका सबै खेत बगायो । अहिले त गाउँकै छेउमा सेती नदी पुगी सक्यो । पोहोर साल पनि बाढीले हेर्दा हेर्दै खेत लग्यो । कमाई खाने सबै खेत बगाई सक्यो सानो टालो मात्र बचेको छ ।” पोहर साल धान रोपेको एक महिना नपुग्दै सेती नदीमा आएको वाढीले हेर्दा हेर्दै रोपाई गरेका फाँटहरु बगायो । अहिले पानी पर्ना साथ बचेको टालो पनि बगाएर ल्ेजान्छकि भन्ने चिन्ताले पिरोल्न थालेको उनको भनाई छ ।  

जिल्लाको बुङगल क्षेत्रको पनि अवस्था उस्तै छ । बर्षेनि कालंगा नदीमा आएको बाढीका कारण नदि किनाराका वस्तिहरु बगाउदै गर्दा यहाँका वासीन्दाहरु संग लालपुर्जा भए पनि जमिन छैन । मेरो जमिन यहाँतिर थियो भन्ने पनि एकिन गर्न नसकिने अवस्था छ । बर्षेनि आएको बाढीले उठिवास लगाएको बुङगल नगरपालिका २ खानीबगरका देब्बो धामीले दुखेसो गरे । उनले भने “ म संग १२ रोपनी जमिन थियो । जेनतेन परिवार पालेको थिए । २०५७ साल जेठ २६ गते आएको बाढीले पुरै जमिन बगायो । बाढी आएपछि हामी खर्क तिर लाग्यौ । हेर्दा हेदै दुख गरेर कमाएको पैसाले किनेको जमिन बगायो । ति दिन सम्झेर रुन मन लाग्छ ।”बाढीको समयमा तत्कालै राहात सामाग्री वितरण वाहेक सरकारी पक्ष बाट आफुलाई कुनै सहयोग नभएको उनको गुनासो छ । सेती नदी र कालंगा नदीमा आएको बाढीले हरेक बर्ष थलारा, तलकोट, मष्टा, केदारस्युँ, छविसपाथीभेरा, दुर्गाथली गाँउपालिका र बुङगल नगरपालिकाका नदी किनाराको जग्गा बगाउदै आएको छ ।