यसकारण सबैलाई ढोग दिइदैन

नेपालको सुदूरपश्चिमी तथा कर्णाली क्षेत्रको सांस्कृतिक र भाषिक पहिचानका प्रतीकका रूपमा “ढोग दियाँ” जस्ता शब्दहरूको प्रयोग परम्परागत रूपमा सम्मान र श्रद्धाको प्रकटका लागि गरिएको छ । यद्यपि हालैका केहि सामाजिक सञ्जाल प्रयोगकर्ताहरू र कलाकारहरूले यसलाई मजाकको रूपमा प्रस्तुत गरेका छन्, जसको परिणामस्वरूप संस्कृतिका प्रति असंवेदनशीलता र अपमानको एक दृश्य देखा परेको छ। यस लेखमा, म यस प्रवृत्तिका विभिन्न पक्ष र यसले सुदूरपश्चिमका जनताको भावनामा कसरी असर गरेको छ भन्ने कुरा चर्चा गर्दैछु ।

ढोग दियाँ र यसको सांस्कृतिक महत्व
“ढोग दियाँ” शब्दको सामान्य अर्थ भनेको सम्मानजनक अभिवादन हो, जुन विशेषतः वृद्ध, गुरु, वा परिवारका वरिष्ठ सदस्यलाई आदरपूर्वक गरेको सम्मानको प्रतीक हो । हत्तपत्त सबैलाई ढोग दिने र पाउ छुने परम्परा हाम्रो समुदायमा छैन । नजिकका आफन्त, इष्टमित्र र मान्यजनहरुलाई ढोग दियाँ भन्दै शिरले पाउमै छुने परम्परा छ । पश्चिमका समुदायमा यस शब्दको प्रयोग परंपरागत रूपमा विशेष महत्व राख्दछ । यहाँका बासिन्दाले यो शब्दलाई धार्मिक, सामाजिक र पारिवारिक सन्दर्भमा गम्भीरताका साथ प्रयोग गर्छन्। ढोग गर्दा शिर झुकाएर आदर र श्रद्धा जनाउने चलन छ, जसले सम्बन्धको गहिराई र आत्मीयतालाई व्यक्त गर्छ । नमस्कार चाँही सबैलाई चल्छ । ढोग दियाँ भन्दै हातको इशारा दिदै जाने प्रचलन अपमान हो । 

सामाजिक सञ्जालमा यसको अपमान 
हालैको केहि घटनाहरूमा, “ढोग दियाँ” शब्दलाई सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्महरू, विशेष गरी टिकटकमा, ट्रोल र मजाकको रूपमा प्रयोग गरिएको छ। यो प्रवृत्ति न केवल शब्दको अपमान हो, तर यसले पश्चिमी समाजको संस्कृतिलाई पनि नकारात्मक असर पुर्याउँछ। यसबारे धेरै व्यक्तिहरू, देउडा गायक नरेन्द्रराज रेग्मी, नन्दकृष्ण जोशी, भाषा संरक्षक तुल्सी पण्डित जस्ता प्रबुद्ध समुदायका सदस्यहरूले यसको आलोचना गरेका छन्। उनीहरूको भनाइअनुसार, यस्ता शब्दहरूको मजाक बनाउनु भनेको हाम्रो सांस्कृतिक जडित मूल्य र परंपराको अपमान गर्नु हो। 

सामाजिक सञ्जालमा शब्दहरूको हाँसोमा परिणत गरिनु भनेको केवल गम्भीरता र सांस्कृतिक अर्थलाई खेर फाल्नु मात्र होइन, यसले समाजका अन्य सदस्यको आत्मसम्मानमा पनि ठेस पुर्याउन सक्छ। “ढोग दियाँ” र “जदौ” जस्ता शब्दहरूलाई हामीले केवल शब्दको रूपमा न हेरि, तिनका गहिरा सांस्कृतिक र भावनात्मक अर्थलाई सम्मानका साथ बुझ्नु आवश्यक छ । भेटिनासाथ ढोग दियाँ भनेर जसको पनि पाउमा छुन त सकिदैन होला । एक गीतमा भनेझैं नमस्ते ढोग दियाँ भनेर यसको महत्व हल्का रुपमा पनि लिइदैन होला । 

वैकल्पिक दृष्टिकोण र चेतना  
यसरी शब्दको प्रयोग र त्यसको प्रभावले देखाउँछ कि हामीलाई आफ्नो मौलिकता र परम्पराप्रति थप सचेत र संवेदनशील हुन आवश्यक छ । विभिन्न मानिसहरूको दृष्टिकोण र अनुभूतिको सम्मान गर्दै, सांस्कृतिक शब्दहरूको मजाक बनाउनुभन्दा, तिनको गहिरो अर्थ बुझ्न र साझा गर्न महत्त्वपूर्ण छ । “ढोग दियाँ” र यससँग सम्बन्धित संस्कृतिका पक्षलाई बुझेर त्यसको सम्मान गर्नु पर्छ, केवल मजाकको रूप लिने होइन ।

समाजमा फर्केका सकारात्मक र नकारात्मक असरहरू 
सुदूर र कर्णाली प्रदेशका टिप्पणीकर्ताहरूले भनेजस्तै, “ढोग दियाँ” शब्द केवल आफूभन्दा ठूलो वा सीनियर व्यक्तिलाई मात्र दिइन्छ, र यसका लागि एक गहिरो र प्रेरणादायी सम्बन्ध आवश्यक हुन्छ । यसको सही प्रयोगले समाजमा एकता र श्रद्धा पैदा गर्छ भने, गलत प्रयोगले सम्बन्धलाई बिगार्न सक्छ । सुदूरपश्चिमका समुदायहरूले यस्तो शब्दको अनादर र मजाकका रूपले आफ्नो सांस्कृतिक मूल्यमा चोट पुर्याउन चाहिँदैन भन्ने कुरा स्पष्ट गरेका छन् । यसबाट हामीले सिक्नुपर्ने कुरा के हो भने, प्रत्येक संस्कृतिको सम्मान र संरक्षण गर्नु हाम्रो कर्तव्य हो । यो शब्द लुकेको थियो अहिले प्रचारमा आयो भन्नेहरु पनि छन् तर यसरी प्रचारमा ल्याएर हल्का रुपमा लिएर हामी सबैलाई ढोग दिदैनौं, आर्शिवाद माग्दैनौं । आर्शिवाद दिदैनौं । ढोग दिनलाई विशेष सम्बन्ध, रगतको नाता हुनैपर्छ । 

“ढोग दियाँ” जस्ता शब्दहरूको मजाक बनाउने प्रवृत्ति सामाजिक सञ्जालमा मात्र सीमित छैन, यो हाम्रो सांस्कृतिक र सामाजिक पहिचानमा गम्भीर असर पुर्याउने कार्य हो। यस्ता शब्दहरू केवल शब्द नभएर हाम्रो आदर्श, मूल्य र सम्मानको प्रतीक हुन्। यसलाई हाम्रो परंपरा र सांस्कृतिक संवेदनशीलताको सम्मान गर्दै प्रयोग गर्नुपर्छ। यस विषयमा जनचेतना र शिक्षाको आवश्यकता छ, ताकि आगामी पुस्ताले आफ्नो संस्कृतिका महत्त्वलाई बुझेर त्यसको संरक्षण गर्न सकोस्। 

हामी सबैको जिम्मेवारी छ कि हाम्रो परम्परा र संस्कृतिको सही र सम्मानजनक रूपमा जोगाउने, केवल नकल र मजाकको रूपमा प्रस्तुत नगरी त्यसका गहिरा अर्थ र महत्वलाई बुझेपछि मात्र तिनलाई सामाजिक सञ्जालमा साझा गर्नुपर्छ ।